• صفحه نخست
• درباره ما
• تماس با ما

شمال ما: بهرام کریمی متولد سال ۱۳۵۹ شهرستان آستانه اشرفیه است و «گیلؤنِ وارش» نخستین آلبوم رسمی اوست. بیشتر ترانه‌های آلبومش در اواخر دهه ۷۰ و اوایل دهه ۸۰، سروده و آهنگسازی شده‌اند. او پیش از این، ترانه‌سرایی، آهنگسازی و اجرای ترانه «فرش زندگی» برای تیتراژ پایانی فیلم بلند «رنج و گنج» و همچنین سرودن یک شعر و ۵ ترانه و آهنگسازی آن ترانه‌ها برای فیلم سینمایی کودک و نوجوان «کاتی و ستاره» را انجام داده است. کریمی بیش از ۱۰ سال است که به‌عنوان روزنامه‌نگار ادبی و پژوهشگر زبان و فرهنگ عامه، برای چند نشریه مطلب می‌نویسد. بهرام کریمی به دو زبان فارسی و گیلکی شعر می‌سراید و با تنوع در مضمون شعرها و نوآوری در فرم آنها، اجرای ترانه‌ها در چند سبک موسیقیایی مختلف، استفاده از واژگان اصیل گیلکی فضایی موسیقایی آفریده که در نوع خود قابل توجه است.

• ایده تولید آلبوم گیلون وارش چگونه به ذهن شما رسید و این آلبوم دارای چه ویژگی‌هایی است؟

آلبوم گیلؤنِ وارش دومین آلبوم و درعین حال نخستین آلبوم رسمی‌ام است. در اوایل دهه ۸۰، تعداد کم شماری از ترانه‌های گیلکی‌ام را بدون ذکر نام خواننده، در فضای مجازی منتشر کردم. همه آن ترانه‌ها با کمترین امکانات و در یک استودیو ساده خانگی ضبط شده بودند. در مراسم « نوروزبل»  سال ۱۵۸۵ گیلانی در ۱۷ مرداد ۱۳۹۱به همّت یکی از دوستان، نخستین آلبوم گیلکی‌ام با نام «نوروزبل» در چند صد نسخه منتشر شد. چند سال پیش، سرگرم آماده کردن چند اثر برای چاپ بودم که پیشنهاد غیرمنتظره و البته جالب توجه تولید یک آلبوم صوتی را از سوی حوزه هنری گیلان دریافت کردم و برنامه‌هایم دستخوش تغییراتی شد. حدود ۴سال پیش، یکی از ترانه‌هایم به دست «غلامرضا قاسمی»، رئیس فرهیخته و هنردوست حوزه هنری گیلان، رسید و بسیار مورد توجه قرار گرفت. از آنجا که آن اثر، بدون ذکر نام خواننده منتشر شده بود، مدّتی پیگیر پیدا کردن نام خواننده‌اش بودند تا اینکه «هادی میرزانژاد موحّد»، مدیر محترم نشر فرهنگ ایلیا که افتخار ویراستاری برای انتشاراتشان را داشتم و دارم، به‌صورت تصادفی از این قضیه آگاه شدند و درباره من و آثارم با ایشان صحبت کردند. این گفت‌وگو به ملاقاتم با آقای قاسمی و چند تن از کارکنان زحمتکش حوزه هنری گیلان و عقد قرارداد با آن نهاد برای تولید آلبوم «گیلؤنِ وارش» منجر شد.

• آیا شما خودتان را یک خواننده فولکلور می‌دانید؟ به نظر شما یک خواننده فولکلور حق دارد در نت ترانه‌های فولکلور دست ببرد و بر حسب سلیقه خود در آن تغییر ایجاد کند؟

من یک خواننده فولکلور نیستم. تنها به این دلیل که یک خواننده به زبان گیلکی ترانه اجرا می‌کند، نباید او را خواننده فولکلور بنامیم. صرف اینکه زبان گیلکی یک زبان بومی است، نباید هر اثری را که به این زبان اجرا می‌شود، در زمره آثار بومی دسته‌بندی کنیم. درباره زبان‌های بومی دیگر نیز این قاعده صدق می‌کند. در کردستان، خواننده فولکلور کردی داریم، خواننده پاپ و رپ و راک کردی هم داریم.
توجّه داشته باشیم که موسیقی و ترانه فولکلور، یا همان موسیقی و ترانه بومی در آداب و رسوم یک قوم یا ساکنان یک منطقه جغرافیایی ویژه، ریشه دارد. پدیدآورندگان آثار فولکلور بی‌نام و نشان‌اند. این آثار از صافی ذهن و سینه نسل‌های پیاپی گذشته‌اند تا به ما رسیده‌اند؛ اما به دلیل تغییر شیوه‌های زیست، معیشت و جهان‌بینی میراث‌بَرانِ این آثار، جایگاه و کارکرد خود را از دست داده‌اند و یا به آرامی از دست می‌دهند. این آثار به وسیله خوانندگان و نوازندگان محلی، بارها اجرا شده‌اند و همچنان اجرا می‌شوند. در آلبوم «گیلؤن وارش» با ۸ ترانه که خود سروده‌ام و برایشان آهنگ ساخته‌ام روبه‌رو می‌شوید. دو ترانه دیگر این آلبوم نیز شعرهایی از شیون فومنی و ابوالقاسم منتظری هستند که برای آنها نیز آهنگ‌هایی ساخته‌ام.
در این آلبوم، متن و موسیقی، هردو به وسیله پدیدآورندگان مشخّص خلق شده‌اند. بدین اعتبار، این آلبوم یک آلبومِ ترانه و موسیقی فولکلور نیست و من هم یک خواننده فولکلور نیستم. بیشترِ ترانه‌ها و نواهای فولکلور، بسته به جغرافیایی که در آن پرورده شده‌اند، روایت‌های گوناگونی دارند. کسی که این آثار را اجرا می‌کند نیز، می‌تواند روایت خود را داشته باشد، البته با ذکر این نکته که اجرای او، روایت شخصی‌اش از فلان اثرِ فولکلور است. این دیدگاه شخصی من است. ممکن است خواننده‌ای یک ترانه فولکلور را در قالب سبک پاپ یا بلوز اجرا کند، در این حالت، واضح است که آن اثر، دیگر یک اثر فولکلور نیست بلکه روایتی پاپ یا بلوز از آن ترانه محلّی مشخّص است.

• به نظر شما وضعیت موسیقی امروز گیلکی و جایگاه آن در بین مردم چیست؟

موسیقی سنتی و محلی گیلکی گرفتار ورطه رکود و تکرار است. در سبک پاپ نیز، به جز چند مورد، اثر قابل توجّهی تولید نشده است. درباره استقبال نکردن مخاطبان از ترانه گیلکی، می‌توان به چند دلیل مانند بازتولید آثار قدیمی، تولید اندک، توجّه نکردن به نیاز موسیقیایی نسل جوان، نبود سبک‌های گوناگون و تمرکز استعدادهای عرصه‌های آهنگسازی، ترانه‌سرایی و خوانندگی استان روی تولید ترانه‌های فارسی اشاره کرد. خوشبختانه در چند سال اخیر، خوانندگانی پا به عرصه گذاشته و آثاری متفاوت در سبک‌های گوناگون پدید آورده‌اند.

• این روزها مشغول چه‌کاری هستید؟ آیا ترانه جدیدی اجرا کرده‌اید؟

این روزها مشغول ویراستاری کتاب ضرب‌المثل‌های گیلکی از  نادر زکی‌پور و همزمان در حال ضبط نهایی ترانه «کرینگو» (دُرنا) هستم. شعر «کرینگو» سروده زنده‌یاد ذوالفقار احمدزاده، از شاعران جمهوری‌آذربایجان است. این ترانه به زبان تالشی شمالی است. گویشوران این زبان در روسیه و جمهوری آذربایجان زندگی می‌کنند. مدتی پیش نیز یکی از خوانندگان نام‌آور تالشی زبانِ جمهوری آذربایجان از من خواستند تا برای یکی از ترانه‌های فولکلور تالشی، ملودی جدیدی بسازم که به‌زودی کار روی این پروژه را آغاز خواهم کرد. هدفم این است تا مخاطبانم را متوجه فرهنگ و زبانشان کنم و با اجرای ترانه‌های دو زبانه یا به زبان‌های دیگر، رابطه فرهنگی یا حسّی مشترک بین اقوام مختلف پدید آورم یا دست کم این اقوام را متوجّه یکدیگر کنم.

• آلبوم بعدی شما به چه زبانی است؟

آلبوم بعدی‌ام به زبان فارسی است. هنگام بستن قراردادِ آلبوم نخستم، شرایط مهیا بود که آن آلبوم به زبان فارسی باشد. بعد قرار شد که آلبوم «گیلؤن وارش» در قالب یک آلبوم‌دوزبانه فارسی‌ـ گیلکی تولید شود، اما سرانجام تصمیم گرفتم که فعالیتم را با اجرای ترانه‌های گیلکی آغاز کنم. در ابتدای روند تولید اثر، چند ترانه فارسی هم ضبط کردیم که آنها را در آلبوم بعدی‌ام خواهید شنید.

• آیا برنامه‌ای برای اجرای کنسرت دارید؟

در روزهای ۱۳ و ۱۴ مرداد امسال، به همراه گروه نوازندگان، کنسرت بزرگی در سالن خاتم‌الانبیای رشت برگزار خواهیم کرد. در اجرای کنسرت، ترکیبی از ترانه‌های آلبوم و چند ترانه جدید و بسیارشنیدنی را برای علاقه‌مندان اجرا خواهم کرد. البته تاکنون، زیر عنوان رونمایی آلبوم، دو اجرای زنده، یکی در خانه فرهنگ گیلان و دیگری در آستانه اشرفیه داشتم که استقبال خوبی از آنها شد.

گفتگو: همشهری؛ سارا جوانمرد