علی رمضانی کینچاه
شمال ما؛
داستان استیضاح ۱۴ مرداد جدا از مسکوتماندن یک پیام مهم داشت و آن اینکه شهردار رشت تنها نیست. شاید برگ برندۀ «محمدعلی ثابتقدم» هوش او باشد که توانست افکار عمومی را با خود همراه کند و از استیضاح و شکست، یک پیروزی بزرگ بسازد آن هم در شرایطی که از پانزده عضو شورای شهر رشت حتی شش نفر هم از رویهاش راضی نبودند. در کارنامۀ دورۀ جدید شهرداری دکتر ثابتقدم، اقداماتی همچون احداث پیادهراه فرهنگی در مرکز شهر، بازآفرینی زمینهای رهاشده و مجاور رودخانه و تبدیل آنها به پارک و فضای سبز، راهاندازی سرایمحلات، افزایش نشاط شهری با برگزاری جشنوارههای مختلف، تلاش برای پاکسازی تالاب عینک، تلاش برای تحول حملونقل عمومی، بی آر تی و… به چشم میخورد.
شهر رشت با شهرداری ثابتقدم اولین شهر کشور است که بهطور عملی در مسیر بازآفرینی شهری با هدف احیای فرهنگ گام برداشتهاست و در گام اول با تمرکز بر میدان مرکزی شهر (شهرداری) بر اهمیت نقش این میدان افزودهاست. میدانی که قلب تپنده شهر است و در گذشته نقشی اساسی در زندگی شهروندان رشتی با کاربردهای فرهنگی، اجتماعی، تجاری، سیاسی و… داشته و امروز برای شهروندان الهامبخش خاطرات دور و نزدیک است. مجموعۀ میدان شهرداری رشت با طراحی اقتباسی از معماری روسیه و معماری ایرانی در اوایل سلطنت پهلوی اول در حدفاصل سبزهمیدان، بازار سنتی و کاروانسراهای تاریخی و در محوطۀ گورستان قدیمی شهر ساخته شد.
احداث پیادهراه مرکزی رشت به عنوان نقطۀ شروع توسعۀ شهر در قالب طرح بازآفرینی ضرورتی بود که باید توسط شهرداری انجام میشد. پیادهراه میتواند به افزایش تعاملات فرهنگی و اجتماعی، هویتبخشی به شهروندان، انسجام شهری، سلامت عمومی و ترویج فرهنگ پیادهروی و… کمک کند. با توجه به کارکردهای اجتماعی و فرهنگی پیادهراهها شاید بتوان از آن به عنوان انقلابی در شهر رشت یاد کرد که البته این پروژۀ مهم با کاستیهایی روبروست که با اهتمام و توجه ویژۀ مدیران شهری رفع خواهد شد.
یک
پیادهراهها، مراکز برگزاری رویدادهای بزرگ اجتماعی، فرهنگی و هنری هستند. بهتر است شورایی بهعنوان متولی پیادهراه مرکزی رشت تشکیل شود تا با تدوین تقویم سالانه برای برگزاری رویدادهای فرهنگی و هنری در راستای پیشبرد توسعۀ فرهنگی و اجتماعی شهر رشت برنامهریزی کند و همچنین بهعنوان بازویی توانا در کنار متولیان استانی برگزاری جشنها و مناسبتهای ملی در پیادهراه قرار گیرد.
دو
بازآفرینی و احیای میدان تاریخی شهر رشت باید با حفظ اصالت و هویت تاریخی فضا انجام میشد تا بتواند فرصتهای جدیدی را برای زندگی اجتماعی و خاطرهسازی شهروندان و گردشگران فراهم کند. گردشگران امروز از مرزِ بازدید صِرف آثار تاریخی و گردش در کوه، جنگل و دریا فراتر رفتهاند و انتظار دارند با حضور در مرکز شهر رشت و بهویژه پیادهراه فرهنگی شهر به درک عمیقتری از رشت و فرهنگ، آداب و رسوم شهروندان رشتی دست یابند. گردشگران از نقاط دور و نزدیک کشور به رشت میآیند تا با فضایی متفاوت از محل زندگی خود روبرو شوند و به تجربهای تازه دست پیدا کنند. شاید اگر هموطنی را بدون آنکه بداند به کدام شهر و استان سفرکرده به پیادهراه مرکزی رشت بیاوریم و از وی بپرسیم «به کدام شهر آمدهاست؟» با توجه به نخلها، سبک معماری پیادهراه، نبود درخت و کمبود فضای سبز و… بعید است به ذهنش خطور کند که در رشت یا حتی شهری در شمال کشور حضور دارد.
سه
شهر رشت در وهلۀ اول یعنی باران، درخت و سرسبزی. متاسفانه پیادهراه مرکزی رشت از فضای سبز کمی حتی نسبت به گذشته خود برخوردار است. نخلهای وسط پیادهراه نهتنها کمکی به زیبایی فضا نمیکنند بلکه هیچ سنخیتی با هویت شهر رشت ندارند. شاید پیادهروی در زیر درختانی همچون آزاد، بلوط، فندق و همچنین انواع درختان میوه همچون انبه محلی، مرکبات و… برای شهروندان رشتی شیرینتر و خاطرهانگیزتر باشد.
چهار
بازشناسی هویت و احیای صحیح آن یک ضرورت مهم در ساماندهی فضای شهر به ویژه پیادهراهسازی است که باید تبیینگر ارزشها، هنجارها و روابط انسانی مردم همان شهر باشد چون پیادهراه محلی برای استقرار فعالیتهای انسانمحور، رفت و آمد پیاده و تعامل چهرهبهچهره شهروندان است. چیزی که پس از فضاسازی مردم را جذب میکند، رویدادهایی است که در آن مکان اتفاق میافتد. در طراحی و اجرای فضای پیادهراه باید در کنار کالبد، به روح شهر هم توجه داشت. به ویژه پیادهراه مرکزی رشت که خاطرِ شهروندانش با بسیاری از رویدادهای مهم همچون دوران پیروزی انقلاب اسلامی، دفاع مقدس، برگزاری مناسبتهای ملی و حتی جشنهایی همچون صعود تیم ملی به جام جهانی و… گره خوردهاست. بنابراین نقش پیادهراه در یادآوری و زندهنگهداشتن خاطرات و رخدادهای تاریخی در ذهن شهروندان بسیار حائز اهمیت است. علیرغم نصب برخی نمادها، همچنان فضا برای تقویت خاطرهبازی شهروندان رشتی وجود دارد.
پنج
گرچه تمهید فضایی برای استراحت کوتاه و لحظهای نشستن قابل دفاع است اما این فضا بهویژه نیمکتها نباید در تمام مسیر پیادهراه نصب شوند تا شهروندان را وسوسه به نشستن کنند. مبلمان شهری پیادهراه رشت باید طوری تصحیح شود که شهروندان برای پیادهروی و استفاده از فضای فرهنگی و تجاری تشویق و ترغیب شوند. در واقع پیادهراه باید به حدی شلوغ و سرزنده باشد که کسی تمایل به نشستن نداشته باشد. زیبایی پیادهراه به رفت و آمد، تکاپو و پویایی شهروندان است نه نیمکتهای زیادی که شهروندان خسته و رنجور را در خود جای داده است.
شش
شاید در نگاه برخی نهتنها سایبان برای پیادهراه ضروری به نظر نرسد بلکه کاملا رد شود اما طراحی مکانی برای لحظههای بارندگی شدید برای شهری که به شهر باران معروف است و بیشترین میزان بارش کشور را دارد الزامی به نظر میرسد. حتی این ضرورت برای در امان ماندن شهروندان از آفتاب داغ تابستانی رشت که گاها ممکن است دمای هوا به بالای ۴۰ درجه هم برسد وجود دارد. البته الزاما نباید این سایبانها از بتن و آهن که هیچ سنخیتی با هویت شهری رشت ندارند ساخته شوند. با تدبیر، خلاقیت و طراحی تونل درختی و حتا نصب سازههای سبک برای رشد گیاهانی همچون پیچک در بخشهایی از پیادهراه مرکزی شهر رشت میتوان آن را به زیباترین و سرسبزترین پیادهراه دنیا تبدیل کرد. البته برای تحقق این رویا، اهتمام مدیران شهری و صبوری شهروندان در تحمل شرایط سخت فعلی لازم است.
هفت
در پیادهراه اولویت با عابران پیاده است و ماشینهای اضطراری مانند آتشنشانی، پلیس، آمبولانس و… فقط در شرایط خاص و لزوم میتوانند وارد این فضا شوند. پیادهراه مکان تعامل، تفریح و خرید خانوادههاست. ایمنی، آسایش و از همه مهمتر امنیت مهمترین نیاز شهروندان در پیادهراهها است. عبور خودروهای برقی، موتور، گاری حملبار و دوچرخه از همۀ مسیرهای پیادهراه مرکزی رشت و همچنین وجود اختلاف سطح و ناهمواریهای کف پیادهراه احساس امنیت سالمندان و کودکان را تهدید میکند. مهمتر از همه عدم احداث سرویس بهداشتی است؛ نیاز بهظاهر پیشپاافتادهای که برای شهروندان بهویژه سالمندان و کودکان به دغدغه تبدیل شدهاست و این عدم امنیت با فلسفۀ وجودی پیادهراه که مکانی برای گذران اوقات فراغت شهروندان و گردشگران و ایجاد بستری برای خلق خاطرات جمعی است، منافات دارد. وقتی نمیتوان یک مجموعۀ کوچک فرهنگی مثل سینما و یا یک سالن ورزشی را بدون سرویس بهداشتی تصور کرد، باید برای رفع این نقیصه در پروژۀ عظیمی همچون پیادهراه فرهنگی تمهیدی اندیشیده شود.
هشت
پیادهراه فرهنگی باید بتواند به نیازهای فرهنگی شهروندان پاسخ مناسبی بدهد؛ در واقع وقتی پیادهراهی عنوان فرهنگی را با خود ید میکشد باید بتواند علاوهبر پاسخگویی به نیازهای اجتماعی و اقتصادی، مکانی را برای تعامل فرهنگی رودررو و مستقیم برای شهروندان فراهم کند که متاسفانه شهر رشت از این نظر بسیار فقیر است و شاید جزو محدود مرکز استانی باشد که هنوز یک فرهنگسرای واقعی، سالن مجهز سینما، آمفی تئاتر، سالن کنسرت و حتی یک گالری هنری مناسب ندارد.
نه
در پیادهراهها جدا از بحث دیداری، هویت شنیداری از اهمیت ویژهای برخوردار است. بهویژه در پیادهراه مرکزی شهر رشت که گوش بسیاری از شهروندانش به صدای کسبه بازار و همچنین صدای باران، رعد و برق، پرندگان و… قرابت خاصی دارد. واکنش پیادهها به صدای محیط و تلاش برای خلق صداهای جدید که متناسب با سلیقۀ شنیداری مردم رشت و هویت این شهر باشد از جمله موارد قابلتوجه مسیر پیادهراه است که نیاز به تحقیق، کارشناسی و برنامهریزی صحیح دارد.
ده
با گذشت چند ماه از افتتاح پیادهراه رشت و همچنین تخلیۀ نصفه و نیمۀ ساختمان اصلی شهرداری، همچنان این ساختمان تاریخی بدون هیچ کاربری در بهترین گوشۀ پیادهراه قرار گرفتهاست. ساختمانی عریض با برج ساعت که نماد اصلی شهر رشت و نمای اصلی پیادهراه محسوب میشود. در گذشته زمزمههایی از تبدیل این ساختمان به موزۀ هنرهای معاصر شنیده میشد که بعدها منتفی شد تا شهر هنرمندپرور رشت و شهروندان هنردوستش که نزدیک به چهل سال است وعدۀ ایجاد موزۀ هنرهای معاصر را میشنوند، همچنان در حسرت داشتن این موزه بمانند. ساختمانهای تاریخی دیگری نیز همچون هتل ایران، پست، بلدیه و… در میدان شهرداری قرار دارند که پیادهراه فرهنگی رشت را در آغوش گرفتهاند و سرنوشتی مشابۀ ساختمان مرکزی دارند. وقت آن رسیدهاست که این شاهکارهای معماری پس از مرمت، نقش جدید خود را در شهر پیر و خستۀ رشت آغاز کنند تا شاید نویدبخش روزهای خوب آینده شوند و برای شهروندان رشتی شور و نشاط به ارمغان آورند.
* مدیرمسئول پایگاه خبری شمال ما
منبع: مجله اینترنتی ناجه
.
تمام حقوق مادی و معنوی این سایت برای " شمال ما " محفوظ میباشد.
طراح و کدنویس " گیل دیزاین "
دیدگاهتان را بنویسید