باتوجه به اینکه در تقویمها از ۱۵ تا ۲۲ اسفندماه با عنوان هفته منابع طبیعی تجدید شونده نامگذاری شده پایگاه خبری رشت پرس گفتگویی را با داود زارع، مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری گیلان درباره توانمندیها و چالشهای پیش روی منابع طبیعی دراستان انجام داده که ماحصل آن را در ذیل می خوانید:
آقای زارع بفرمایید که در گیلان ذخایرمنابع طبیعی در مقایسه با سایر استانهای دیگر در کشور از چه جایگاهی برخوردار است؟
گیلان دارای یک میلیون و ۱۷ هزار هکتار اراضی ملی و دولتی بوده که در این میان جنگلهای استان مساحتی ۵۶۴ هکتاری دارد.
جنگلهای گیلان در مقایسه با سایر استانهای کشور در رتبه یازدهم قرار دارد اما از نظر سطح اراضی ملی نسبت به وسعت استان از وضعیت مطلوبتری برخوردار بوده چرا که از یک میلیون و ۴۰۰ هزار هکتار مساحت گیلان اراضی جنگلی و مرتع یک میلیون و ۱۷ هزار هکتار را به خود اختصاص داده است.
سهم سالانه سرانه هر نفر در گیلان بر اساس نسبت تناسب هشت دهم در هکتار بوده که در میانگین جهانی یعنی هشت دهم تا یک هکتار است.
در هفته منابع طبیعی چند هکتار از عرصه های جنگلی گیلان نهال کاری می شود؟
در استان یک میلیون اصله نهال تولید می شود در حالیکه در حوزه شرکت شفارود امسال ۴۰۰ هکتار نهالکاری شده و در مجموع میزان اراضی جنگلی که نهالکاری می شود ۸۰۰ هکتار است.
با مشارکت مردم در مناطق ییلاقی و مراتعی که دامداران در آن حضور دارند گونه هایی مثمر کاشته می شود که دامداران نیز از مواهب آن بهره مند شوند براین اساس نهالکاری صرفه اقتصادی را برای اهالی منطقه به همراه خوهد داشت.
هم اکنون نیز ۴۰۰ هکتار از ساری چم شهرستان رودبار در مناطقی که گونه های مرتعی درحال انقراض بوده با مشارکتهای مردمی با گونه هایی مانند زالزالک، زرشک، فندق و گردو نهالکاری می شود که با تحقق این مهم طرحهای مرتع داری اقتصادی می شود.
این برنامه در راس اقدامهای منابع طبیعی و آبخیزداری قرار دارد تا به وسیله آن علاوه بر گسترش پوشش منطقه منافع اقتصادی نیز نصیب بهره بردان محلی شود.
آیا تا کنون بررسی شده چند درصد از نهالهایی که کاشته می شود به درخت تبدیل می گردد؟
براساس آمار نهال هایی که از سوی منابع طبیعی کاشته شده طی ۱۰ سال گذشته ۱۷ هزار هکتار را در بر می گیرد که از این میان ۱۰ درصد از نهالهای کاشته شده به علت مسائل اقتصادی و اجتماعی و حضور گردشگران و دامداران در جنگلها که مهمترین عامل آن آتش سوزی بوده، نابود شده است.
با نابودی درختان به علت آتش سوزی گونه های مهاجم مانند تمشک جایگزین شده که حذف آنها بسیار هزینه بر است.
باوجود این باید ۱۰ درصد نهالهایی که از میان رفته طی سالهای آینده احیا شود البته منابع طبیعی گیلان در بخش نهالکاری ۹۰ درصد به موفقیت دست یافته است.
نهالهایی که ازسوی منابع طبیعی به طور رایگان در اختیار مردم قرار می گیرد تا در حاشیه مزارع ، باغها و محوطه های اراضی مردمی کاشته شود گونه های تزئینی بوده است.
سالانه چه میزان نهال در سطح گیلان تولید می شود و آیا این نهالها تنها در هفته منابع طبیعی کاشته می شود یا اینکه روند کاشت در طول سال نیز ادامه داد؟
با آغاز بهار طبیعت، هفته منابع طبیعی و نوروز تلاش می شود تا از اول اسفندماه تا ۱۵ فروردین ماه نهالکاری صورت گیرد و این زمان بهترین موقع برای کاشت نهال است.
بعد از پانزدهم فروردین ماه تنها می توان گونه های سوزنی برگ و غیره را که به طور معمول داخل گلدان پرورش و تکثیر داده می شود، کاشت.
نهال رایگان فقط در طول هفته منابع طبیعی در میان مردم استان توزیع می شود.
با توجه به اینکه در سایر فصلها درختان دارای برگ هستند و می توانند تغذیه کنند انتقال نهال از نظر کارشناسان عرصه جنگل باعث خشکیدن آن می شود.
باتوجه به ارزشمند بودن عرصه های جنگلی گیلان از یک سو و کمبود بافت جنگلی کشور از سوی دیگر به نظر می رسد سیاستها باید در دراز مدت به سمت حذف بهره برداری از جنگلهای استان سوق داده شود و از این ذخایر باارزش در جهت حفظ محیط زیست و دیگر کارکردهای زیستی آن حراست شود، ارزیابی شما در این باره چیست و در گیلان تا چه میزان به الزامات حفظ جنگل و منابع طبیعی توجه می شود؟
طی پنج سال گذشته از میان ۲۰۰ تا ۳۰۰ هزار متر مکعب برداشت سالانه هم اکنون تنها ۵۰ هزار متر مکعب برداشت می شود و بر اساس مصوبه هیئت دولت نیز اهتمام می شود تا در مناطق کوهستانی از برداشت جنگلها کاسته شود به طوری که این روند همچنان ادامه دارد.
علاوه براین شیوه های بهره برداری از جنگل در حال تغییر بوده و رویکردی بهداشتی خواهد داشت یعنی درختان پوسیده و شکسته شده به صورت بهداشتی حذف می شود.
همچنین بهره برداران محلی نیز باید با رعایت اصول فنی نسبت به قطع درختان اقدام کنند به طوری که ساختار جنگل نباید از میان برود و اکولوژی و اکوسیستم جنگلی هم باید حفظ شود.
با توجه به اینکه رویشگاههای گونه های متعدد باید حفظ شود باحدف درختان پوسیده گونه های جوان در جنگل باقی می مانند که منجر به حفظ ساختار طبیعی جنگل خواهد شد تا به زادآوری جنگل کمک کند.
جنگلهای گیلان اکوسیستمی شکننده دارد که مدیریت نادرست نابودی آنها را در پی دارد بنابراین باید با ترویج شیوه های مطلوب در توسعه جنگلها نقش آفرینی کرد.
همچنین بهره برداری به صورت تک گزینی و نواری در نهالکاری هایی که در جلگه شده برای جبران سهمیه کم کوهستان از سوی شرکتهایی که بهره بردار منابع طبیعی هستند، در حال انجام بوده البته برخی از تعهدات مربوط به آنها نیز در حال کاهش است.
براین اساس براساس کتابچه های که به عنوان دستور کار در اختیار این شرکتها قرار گرفته با ایجاد تعهداتی مانند جاده سازی، خرید مستثنیات مردم در داخل جنگلها و خروج دام از جنگل بهره برداری ها کاهش خواهد یافت که با کاهش حجم برداشت این تعهدات نیز کاهش می یابد.
در تعهدات جنگلی ۱۰ درصد از نهالکاری هایی که از میان رفته باید از سوی شرکتهای بهره بردار منابع طبیعی احیا شود و در این باره اداره کل منابع طبیعی از هیچ خطایی چشم پوشی نخواهد کرد.
با وجود این مسئله حفاظت و توسعه جنگل کاری مهمترین اولویت منابع طبیعی گیلان است.
یکی از آسیبهای جدی که جنگلهای گیلان را تهدید می کند، قاچاق چوب از عرصه های جنگلی است اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری گیلان تا چه میزان در مهار این مسئله موفق عمل کرده است؟ راهکار اصلی حذف پدیده قاچاق چوب از نظر حضرتعالی چیست؟
در حال حاضر دو نوع قاچاق چوب در جنگلهای گیلان و مستثنیات وجود دارد یک بخش فعالیت سودجویان داخل جنگلها را در بر می گیرد یک بخش نیز از سوی بهره برداران رخ می دهد.
بهره برداران و مجریان باید از دانش کافی نسبت به جنگل و نحوه بهره برداری مطلوب از آن برخوردار باشند در غیر این صورت ممکن بوده به جنگل به طور سهوی آسیب وارد کنند.
بهره برداران به عنوان همکاران اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری گیلان محسوب می شوند براین اساس به هیچ وجه نباید کوچکترین تخلفی در عرصه جنگل داشته باشند اما در صورت تخلف برخورد قاطعانه ای با آنها صورت خواهد رشت پرس: از پدیده قاچاق به عنوان یکی از آسیبهای جدی که جنگل را باتهدید مواجه می کند نام برده شد اما نباید از آثار مخرب پدیده سیل غافل شد که جنگلها و مراتع را نابود می سازد، اجرای طرحهای آبخیزداری راهکاری مناسب برای جلوگیری از وقوع سیلاب وکاهش زیانهای ناشی از آن است، هم اکنون چند طرح آبخیزداری در گیلان در حال اجراست علاوه بر آن با توجه به اینکه این طرحها هزینه بر بوده روند اجرای آنها را چگونه ارزیابی می کنید؟
مطالعات آبخیزداری که در عرصه های ملی گیلان انجام شده ۵۲ حوزه را دربر می گیرد به طوری که ارزیابی این مطالعات در حال بررسی است.
هم اکنون ۱۳ طرح آبخیزداری گیلان در بخش بیولوژیکی، مکانیکی و بیومکانیکی در حال اجرا بوده که از سیل، رانش، تخریب و لغزش اراضی جنگلی جلوگیری می کند.
جاری شدن سیل، خشک شدن تالابها و آسیبهای زیست محیطی از آثار نابودی جنگلها به شمار می رود براین اساس به طور حتم باید طرحهای آبخیزداری در مناطق بالادست گیلان انجام شود.
اکثر طرحهای آبخیزداری که در مناطق بالادست گیلان و ارتفاعات و مکانهایی که مراتع وجود دارد در حال اجراست و این در حالیست که امسال تلاش شده تا ۴۰ درصد از طرحهای مورد نظر اجرا شود و در این راستا حدود ۵۰ درصد از اعتبارات مورد نیاز طرحهای آبخیزداری در حال اجرا جذب شده است.
کمبود اعتبار تا حدودی اجرای طرحهای آبخیزداری را با تزلزل روبرو می کند خوشبختانه امسال یک میلیارد و ۶۰۰ میلیون تومان اعتبارات استانی را شامل شده و اعتبارات ملی نیز ۸۰۰ میلیون تومان بوده که با این مبالغ می توان پروژه های سال جاری را به اتمام رساند.
یکی از راههای حفظ جنگلها توسعه و رونق زراعت صنوبر است و گیلان نیز در این زمینه موقعیت مناسبی در کشور دارد برای توسعه زراعت چوب اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان چه اقداماتی انجام داده و چه برنامه هایی را در دستور کار خود قرار داده است؟
در راستای زراعت چوب فعالیتهای بسیاری صورت گرفته و هم اکنون ۶۰ هزار هکتار از عرصه های مردمی و منابع طبیعی در گیلان زیر کشت صنوبر رفته به طوری که ۱۲ هزار خانوار از طریق آن معیشت و بهره برداری می کنند.
سالانه ۹۰۰ هزار متر مکعب از این ۶۰ هکتار صنوبر برداشت می شود که ارزش ریالی آن معادل یک میلیارد و ۸۰۰ میلیون تومان بوده یعنی درآمد هر خانوار بهره بردار ۱۵ میلیون تومان در سال است.
بر اساس رشد واقعی صنوبر تا زمانی که به وضع دیرزیستی برسد ۱۸ تا ۲۰ سال طول می کشد اما باتوجه به اینکه حاصلخیزی خاک در اکثر مناطق گیلان رشد صنوبر را سرعت بخشیده در دوره ای سه ساله می توان برداشت مناسبی داشت.
اگرچه یگان حفاظت منابع طبیعی می تواند نقش موثری در صیانت از جنگلها و مراتع داشته باشد اما بی شک با توجه به وسعت منابع طبیعی به کمک مردم و سازمانهای مردم نهاد هم نیاز است تعامل اداره کل منابع طبیعی با مردم و ان.جی او ها چگونه ارزیابی می شود؟
تعامل با سازمانهای مردم نهاد بسیار نزدیک و همگرا ارزیابی می شود در جلساتی که با این سازمانها برگزار شده دو موضوع مطرح شده نخست اینکه دانش بومی در جنگلها ، مراتع و روستاهای حاشیه جنگل از طریق ان. جی. اوها در حال شناسایی است.
علاوه براین بحث جامع نگری در ارتباط با قانونمند شدن روستاهایی که در داخل جنگل حضور دارند در راستای ترویج و آگاهی بخشی به روستاییان قراردادی با سازمانهای مردم نهاد بسته شده نسبت به آگاهی بخشی روستاییان از نظر اقتصادی، اجتماعی، زیست بوم، جنگل شناسی و طرحهای کشاورزی حاشیه جنگلها اقدام می شود.
در این راستا توانمندسازی روستاییان در دستور کار قرار گرفته و اعتباری نیز برای آن در نظر گرفته شده و بر اساس نقشه راه منابع طبیعی در عرصه حفاظت و بهره برداری از ظرفیت روستاییان و مردم باید بیش از پیش بهره گیری کرد تا علاوه بر درآمدزایی برای اهالی منطقه از عرصه های جنگلی نیز به نحو مطلوب حفاظت شود.
آزادسازی منابع ملی از دست متصرفان از فعالیتهای مهم دیگر اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری گیلان بوده در این باره عملکرد اداره کل مورد نظر چگونه است؟
با تشکیل یگان حفاظت و همکاری نیروی انتظامی و دستگاه قضا به همراه شورای حفاظت از اراضی ملی در دادگستری اهتمام شده براساس تبصره یک ماده ۵۵ ابنتدا باید رفع تصرف صورت گیرد سپس نتیجه در اختیار دادستان مربوطه قرار داده شود.
مردم نیز در معرفی اماکن تصرف شده بسیار نقش آفرین بوده اند و منابع طبیعی وآبخیزداری گیلان قدردان مردم فرهنگ دوست استان است.
دیدگاهتان را بنویسید