شمال ما: خمام شهری کوچک در گیلان؛ جایی که هنر کهن حصیربافی موجب شد تا روستای فشتکه از این سرزمین بعنوان نخستین روستای ملی حصیر کشور ثبت و طبیعت بکرش از تالابهای آرام تا جنگلهای فتاتو و کلبههای درختی گردشگران را به سفری شگفتانگیز دعوت کند.
به گزارش خبرگزاری ایرنا، خمام که در واقع خُمِ آب بوده و به مرور زمان به خمام تبدیل شده، پیشتر از توابع شهرستان رشت بود و در سال ۱۳۹۹ به شهرستان ارتقاء داده شد؛ این شهر در هفت کیلومتری رشت واقع شده است و با شهر انزلی ۱۵ کیلومتر فاصله دارد؛ خمام در شمال از طریق ساحل زیبای جفرودبالا به دریای خزر متصل است و در غرب از طریق روستای دهنهسر شیجان و روستای جیرسرباقرخاله توسط رودخانه به شرق تالاب انزلی وصل است و هفت روستا گورابجیر صحرا، فشتکه اول و دوم، فتاتو، چاپارخانه، جفرود بالا، کویشا از روستاهای حومه خمام جزئی از منطقه آزاد انزلی هستند.
خمام در واقع نزدیکترین شهر به مرکز استان گیلان است که با ۳۹ روستا یکی از شهرهای مورد علاقه دوستداران گردشگری روستایی است؛ بر اساس آخرین سرشماری نفوس و مسکن در سال ۹۵ دارای بیش از ۵۴ هزار و ۸۶۰ نفر جمعیت است که افزون بر ۲۰ هزار و ۸۹۷ نفر آن در شهر و ۳۳ هزار و ۹۶۳ نفر در روستا زندگی میکنند؛ این شهرستان دارای ۲ بخش (مرکزی و چوکام) و چهار دهستان چاپارخانه، کته سر، چوکام و فرشکی است.
جنگل فتاتو، تالاب دهنهسر شیجان با خانههای درختی، تالاب جیرسرباقرخاله، چراگاه طبیعی چوکام (قُرُق جیرسرباقرخاله)، پناهگاه حیات وحش و تالاب چوکام، یخ در بهشت ویژه و محبوب و محصولات صنایع دستی حصیربافی از جاذبههای خاص و نقاط گردشگری شهرستان خمام هستند.
روستای فشتکه خمام به حصیربافی شهرت دارد؛ این روستا در سال ۱۳۹۶ بهدلیل فعالیت گسترده در زمینه حصیربافی، از سوی وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی بعنوان روستای ملی حصیربافی ثبت شد و موزهای به نام «خانه حصیر ایران» نیز در این روستا دایر است؛ این روستا آب و هوایی مساعد، چشماندازی سرسبز و امکانات رفاهی مناسبی دارد؛ شغل اصلی مردم کشاورزی است؛ فشتکه از «فشت» و «که» تشکیل شده که «فشت» به معنی بلند و «که» نیز دِه یا روستا معنی میدهد.
حصیرهای این روستا به کشورهایی همچون فرانسه، آلمان و امارات صادر میشود؛ جنس این حصیرها «لی» است؛ این روستا در مسیر اصلی جاده رشت – انزلی واقع شده است.

فشتکه روستای حصیر ایران
تالاب دهنهسر شیجان در روستایی به همین نام واقع شده و یکی از جاذبههای طبیعی و گردشگری خمام است؛ این مرداب با مساحتی حدود هزار هکتار، زیستگاه مناسبی برای پرندگان مهاجر و آبچر مانند قو، اردک، غاز و چنگر در فصلهای سرد سال است.
روستای دهنه سرشیجان با وجود رودخانه، شالیزارها، آبشار و طبیعت بکر به عنوان روستای نمونه گردشگری و بومگردی انتخاب شده و ۷۰۰ هکتار از زمینهای روستا را شالیزارها پوشاندهاند؛ این روستا با ظرفیت بالای اشتغال به عنوان روستای بدون بیکار معروف شده و قدمت آن ۱۲۰ سال است.
مرداب دهنه سرشیجان با گلهای نیلوفر و قوهای شناور در تالاب با امکان ماهیگیری و قایقرانی از دیگر مناطق گردشگری روستای دهنه سرشیجان است.

روستای دهنه سرشیجان
ایده ایجاد خانههای درختی در روستای شیجان بخش خمام از توابع شهرستان رشت، زمینه رونق گردشگری روستایی و جذب شمار زیادی از گردشگران به این روستا را فراهم کرده است؛ این آلاچیق یکی از جاذبههای گردشگری منحصربهفرد روستای گفته شده در خمام است؛ این مجموعه با الهام از کارتون خاطرهانگیز «خانواده دکتر ارنست» طراحی شده و بر روی ۲۰ درخت در سهطبقه ساخته شده است.
متراژ هر آلاچیق بین ۸ تا ۱۲ متر مربع متغیر و بالاترین آلاچیق در ارتفاع ۱۵ متری از سطح زمین قرار دارد؛ این آلاچیقها در نزدیکی تالاب دهنهسر شیجان با چشماندازی از نیلوفرهای آبی و پرندگان مهاجر، فضایی دلانگیز برای گردشگران فراهم کرده است.

آلاچیق درختی در روستای دهنه سرشیجان
جیرسرباقرخاله از توابع بخش چوکام شهرستان خمام است و در زبان گیلکی واژه «جیر» به معنی «زیر، پائین یا پائیندست» و پسوند «سر» که در انتهای آمده معنی جایگاه یا محل است؛ بنابراین جیرسر به معنی محلی است که در پائین یا پائیندست واقع شده است.
منطقه گردشگری جیرسر باقرخاله در نزدیکی تالاب انزلی و در فاصله ۱۷ کیلومتری رشت، ۲۸ کیلومتری بندر انزلی قرار دارد؛ یکی از اصلیترین جاذبههای طبیعتگردی خمام است؛ دشتهای بسیار وسیع و سرسبزی در این روستا وجود دارند که اسبهای زیادی در آن میتازند.
پرندگانی همچون قوها، اردکها، غازها و چنگرها در زمستان به تالاب نزدیک این روستا مهاجرت میکنند، به همین منظور مرکز اکوتوریستی برج پرندهنگری نیز در این روستا احداث شده است و گردشگران میتوانند از کایاکسواری و قایقسواری در این روستا لذت ببرند.

اسب سواری گردشگران در روستاهای خمام
منطقه چراگاه طبیعی چوکام (قرُق) در مرکز اکوتوریستی جیرسرباقرخاله در فاصله تقریبی ۱۸کیلومتر از شهر رشت و دربخش خمام واقع شده است؛ از طریق قایق موتوری پس از گذر از نیزارها، کلبههای چوبی و زیستگاه پرندگان به دشتی وسیع با اسبها و گاومیشهایی رها میرسید که گردشگران به اسبسواری مشغولند و نمیتوانند شگفتی خویش را از دیدن چنین طبیعتی در نزدیک فضای شهری پنهان کنند.

منطقه چراگاه طبیعی چوکام (قرُق جیرسرباقرخاله)
بنا به تحقیق پژوهشگران اگر بخواهیم از گردشگری روستایی تعریف معینی ارائه دهیم، تصمیم به کار غیر ممکنی گرفتهایم چرا که هنوز تعریف دقیق و واحدی از این گردشگری بین کشورها وجود ندارد؛ همچنین در نواحی روستایی انواع مختلف گردشگری امکانپذیر است و در گیلان یک به یک روستاها با داشتههای فرهنگی، تولیدات صنایع دستی و کشاورزی جاذبهای گردشگری است و خمام برای علاقهمندان به گردشگری روستایی جاذبهای شگفتانگیز است.
روستای چاپارخانه در بخش مرکزی شهرستان خمام واقع شده که با پیشینهای تاریخی و فرهنگی، یکی دیگر از مقاصد جذاب گردشگری خمام است؛چاپارخانه به ایستگاههای پستی دوره قاجار میگفتند که در این منطقه برای تعویض اسبها و استراحت چاپارها احداث شده بود؛ تصویری تاریخی از این ایستگاه که توسط دیمیتری ایوانوویچ ارماکوف در دوره ناصرالدینشاه قاجار ثبت شده، گواهی بر اهمیت این مکان در گذشته دارد.
روستای چاپارخانه به داشتن شالیزارهای سرسبز و حاصلخیز معروف است؛این منطقه زادگاه یوسف هاشمی، کشاورزی است که برای نخستین بار برنج هاشمی را در شمال کشور کشت کرد. همچنین، علی کاظمی، دیگر کشاورز برجسته این روستا، برنج علیکاظمی را معرفی کرد که هر دو نوع برنج بهدلیل کیفیت بالا و عطر و طعم بینظیرشان شناخته شدهاند.

روستای تسیه واقع در دهستان کتهسر خمام از توابع بخش مرکزی، جمعیتی بالغ بر هزار و ۷۲۱ نفر بر اساس سرشماری سال ۱۳۸۵ دارد و یکی دیگر از مقاصد گردشگری آرام و دلنشین در شمال ایران محسوب میشود.
روستای مرزدشت از توابع بخش مرکزی شهرستان خمام در فاصله حدود ۲ کیلومتری از شهر خمام و ۱۷ کیلومتری رشت واقع شده است؛ بر اساس سرشماری سال ۱۳۸۵، جمعیت این روستا هزار و ۱۴۹ نفر اعلام شد.
روستای سرخشکه با طبیعتی سرسبز و آرامشبخش، رودخانهای از میان آن میگذرد که طراوت خاصی به محیط اطراف میبخشد، نزدیکی به جاذبههایی مانند منطقه آزاد انزلی و پارکهای جنگلی، دسترسی آسان به امکانات رفاهی و فاصله کم تا دریا، از ویژگیهای برجسته این روستا است.
بهترین زمان بازدید از مرزدشت، فصلهای بهار و تابستان است که طبیعت منطقه در زیباترین حالت خود قرار دارد.

چوکام یکی از مناطق دیدنی خمام است که در فاصله حدود ۱۵ کیلومتری آن باغ و عمارت تاریخی قرار دارد؛ اثری به جا مانده از دوران قاجار که در سال ۱۳۸۴ شمسی با شماره ۱۳۲۲۷ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
این باغ با مساحتی نزدیک به ۴۲ هزار مترمربع، درختانی کهنسال دارد، عمارت ۲ طبقه این باغ با دیوارهای آجری ضخیم، ایوانهای چوبی و سقف سفالپوش، نمونهای از معماری اصیل گیلانی است.
این بنا ابتدا متعلق به ناصرالملک، نایبالسلطنه احمدشاه قاجار بوده و سپس به فرزندش حسینعلیخان قراگوزلو واگذار شده، عمارت بهصورت شمالی جنوبی در ۲ طبقه و ایوانی در طبقه نخست و تلاری (ایوان) در سه جبهه احداث شده است.
بازار هفتگی این شهر از بازارهای پررونق گیلان است که هر هفته در روزهای یکشنبه در شهر خمام برگزار میشود؛ در این بازار، انواع محصولات کشاورزی، صنایع دستی، پوشاک، لوازم خانگی و مواد غذایی بهصورت مستقیم توسط فروشندگان محلی عرضه میشود؛این بازار ضمن آنکه محلی برای خرید و فروش است، بهعنوان یک مکان اجتماعی برای دیدار و تعامل مردم منطقه نیز شناخته میشود؛ در گذشته، این بازار در جاده شیجان برگزار میشد، اما حدود هفت تا هشت سال است که به مکان فعلی منتقل شده است.
نزدیکی این بازار به مراکز شهری مانند رشت و بندرانزلی، آن را به یکی از مقاصد محبوب برای گردشگران و ساکنان محلی تبدیل کرده است.

بازار هفتگی خمام
جنگل فتاتو از آخرین نمونههای باقیمانده جنگلهای هیرکانی با وسعتی حدود ۳۰۰ هکتار در روستای فتاتو از دهستان چاپارخانه در شهرستان خمام در فهرست ملی میراث طبیعی به ثبت رسید؛ این جنگل، از بازماندههای توسکاستانهای قشلاقی حاشیه دریای خزر و بخشی از جنگلهای هیرکانی با قدمتی میلیونساله محسوب میشود؛ درختان توسکای انبوه، پوشش گیاهی متراکم و مسیرهای پیادهروی طبیعی و متنوع، این منطقه را به گوشهای از بهشت برای علاقهمندان به طبیعتگردی تبدیل کرده است.
جنگل فتاتو مسیر پیادهروی دارد که از میان شالیزارهای برنج عبور کرده و در نهایت به ساحل دریای خزر میرسد.

جنگل فتاتو
بنا به تعاریف استادان گردشگری؛ اکوتوریسم (طبیعتگردی) سفری است مسئولانه به مناطق طبیعی که منجر به حفظ محیط زیست شده و موجب بهبود کیفیت زندگی مردم محلی میشود؛ بهتر است طبیعت را درک کنیم و حتی شاید بهتر باشد زیبایی جادههای نو را دریابیم؛ به خود و فرزندانمان بیاموزیم درختان کوچک را بشمرند تا دیدن بیاموزند.
مفاهیم گردشگری در دنیای امروز عمق یافته و گیلان با همه گیراییهای کم نظیرش برای آنانی که از ذوق سفر سرشارند سفرنامهای است بیانتها؛ ازاینرو ایرنا گیلان تلاش کرده در مجموعه گزارشهایی با عنوان «در مسیر باران، آشنایی با جاذبههای گیلان» بمناسبت ۲۷ سپتامبر روز جهانی گردشگری و در پی آن هفته گردشگری در کشور با هدف بالابردن سطح آگاهی در مورد نقش گردشگری در جامعه جهانی و نشاندادن چگونگی تاثیر این صنعت بر ارزشهای اجتماعی، فرهنگی، سیاسی و اقتصادی در سراسر جهان تنها اشارتی کلی به مقاصدی بارز از شهرستانهای استان برای علاقهمندان به سیاحت گردی داشته باشد.
دیدگاهتان را بنویسید